TÜRKİYE ULUSAL DENİZ SEVİYESİ İZLEME SİSTEMİ

    Deniz seviyesi değişimi üzerindeki çalışmalar çok zengin bir geçmişe sahiptir, öyle ki tarih öncesi topluluklar bile deniz seviyesindeki düzenli değişimleri Ay’ın ve Güneş’in hareketleri ile ilişkilendirmeye çalışmışlardır (IOC 2002). Deniz seviyesi değişimleri saniyelerden milyonlarca yıllara kadar zaman ölçeğinin büyük bir kısmında gerçekleşen olayların bir sonucudur. Kıyılardaki ortalama deniz seviyesi; dalgalar ve gelgitlerden kaynaklanan etkileri büyük ölçüde ortadan kaldıracak uzunluğa sahip (bir ay veya yıl) bir zaman periyodu için, karadaki sabit bir röper noktasına göre ölçülmüş deniz seviyesi yüksekliğinin ortalaması olarak tanımlanmıştır (IPCC 2001). Mareograf istasyonlarında ölçülen ortalama deniz seviyesi değişimleri, deniz yüzeyinin, istasyonunun inşa edildiği ana karaya göre hareketi olduğundan bağıl deniz seviyesi değişimleri olarak adlandırılırlar. Bu ölçüler aynı zamanda ana karalardaki tektonik hareketleri de içermektedir. Depremler nedeniyle oluşan ani yer değiştirmeler ve çökelme veya tortulaşma nedeniyle oluşan ağır tektonik kara hareketleri yerel deniz seviyesine önemli etkilerde bulunur (IPCC 2001). Mareograf istasyonlarında yapılan jeodezik ölçümlerle bu etkiler deniz seviyesi ölçülerinden ayrılır ve mutlak deniz seviyesi elde edilir. Deniz seviyesindeki uzun dönemli trendleri tespit edebilmek uzun süreli deniz seviyesi kayıtları ile mümkün olabilmektedir. Mareograf istasyonlarında uzun dönemli deniz seviyesi verilerinden elde edilen ortalama deniz seviyesi uzun yıllar jeoidle çakıştığı varsayımıyla düşey datum olarak kullanılmaktadır. Sanayileşmenin bir sonucu olarak atmosferdeki sera gazlarının miktarı artmakta bu da küresel ısınma olarak bilinen dünya sıcaklığının artışına neden olmaktadır. Küresel ısınma sonucu kutup bölgelerindeki büyük buz tabakaları erimekte ve okyanusa katılan su miktarı artmaktadır. Yaklaşık 20.000 yıl önceki son maksimum buzul çağından bu yana küresel ortalama deniz seviyesi büyük buz katmanlarının erimesiyle 100 m’den fazla yükselmiştir (IPCC 2001). Buz katmanlarından okyanuslara olan bu büyük kütle transferi deniz seviyesinin yükselmesine ve dünya kabuğunda hareketlere neden olmaktadır (IPCC 2001). Küresel ısınma sonucu sıcaklığın artması okyanus yüzeyinin daha fazla ısınmasına ve genleşerek yükselmesine neden olmaktadır.
    
     Yeryüzünün yaklaşık %75’ini kaplayan, iklim ve ekosistem üzerinde büyük etkisi olan okyanus ve denizlerdeki değişimleri ölçmek ve anlamak yer bilimlerinin temel ilgi alanlarından biridir. Okyanus ve denizlerin fiziksel özelliklerini tanımlayan en önemli bilgilerden biri düşey yöndeki seviye değişimleridir. Seviye gözlemleri birçok bilimsel çalışma ve mühendislik uygulamasına hizmet eden temel veri setlerinden biri olup, bazı önemli kullanım alanları aşağıda sıralanmıştır: